Boykotçunun İzleme Listesi: Ortaoyuncular Külliyatı
Ülkemizde gelişen anti-demokratik olaylar neticesinde hukuksuz kararlar alınmış; doğrudan ya da dolaylı olarak otoriteye destek veren medya araçlarına boykot çağrısı yapmak adına Boykotçunun İzleme Rehberi’ni sizlerle paylaşmıştık. Boykotçunun İzleme Listesi’ni ise hâlihazırda YouTube dehlizlerinde kuzu koyun yatan Ortaoyuncular Külliyatı’ndan birkaç öneriyle başlatıyoruz. Boykot haktır! Hakkınızı savunun!
Ortaoyuncular 1980 yılında Ferhan Şensoy tarafından kurulan bir tiyatro topluluğu. Bu topluluğun ülkemiz sanatına katkılarını görmek için içerisinden geçen isimleri saymak bile yeterli aslında. Onlar politik baskıların, tiyatro kundaklamaların, sansürün, cinayetlerin, darbe seslerinin, rabıtaların arasında seslerini çıkararak aydınlık bir Türkiye hayaliyle işlerini yapan güzel insanlardır.
Ayşen Aydemir, Baykal Kent, Bülent Kayabaş, Erol Günaydın, Ferhan Şensoy, Levent Ünsal, Münir Özkul, Parkan Özturan, Rasim Öztekin, Sevil Üstekin, Tarık Papuççuoğlu, Tuncel Kurtiz başta olmak üzere tüm Ortaoyuncular’a selam olsun.
1. İstanbul’u Satıyorum
Listemize gündeme göbek bağı olan, İstanbul’un rant düzenine sıkı bir eleştiri getiren İstanbul’u Satıyorum ile başlayalım. Ferhan Şensoy tarafından yazılıp yönetilen oyun, 1988 yılında sahnelenmiş. Ferhan Şensoy, Rasim Öztekin, Baykal Kent ve Celal Belgil’in yanı sıra Münir Özkul ve Erol Günaydın gibi iki usta ismi de kadrosuna katarak sahnelemiştir.
Üç kavukluyu sahnede bir arada izleyebileceğiniz oyunda, güncelliğini hâlâ kaybetmeyen ve hatta “İstanbul’a ihanet ettik.” diyenlerce tasdiklenen birçok konuya geçmişten renkli bir bakış atma şansı buluyoruz.
”Sayın İstanbullular, aldanıp elektronik gürültülere, görüntülere sakın çağ atlamayın. İstanbul bir tarihtir, bu tarihi satmayın. İmar edelim derken, İstanbul’u yıkmayın. İstanbul’un sesiyim, sakın beni satmayın.”
2. Çok Tuhaf Soruşturma
İkinci sırada yine gündeme göbekten bağlı, yazarı ve yönetmeni Ferhan Şensoy olan Çok Tuhaf Soruşturma var. Hukuksuz ve adaletsiz durumların ülkemizde yeni yaşanan mevzular olmadığı malumunuz. Bu oyunda da yok yere altı yıl hapis yatan üç arkadaşın çevresinde gelişen olayları izliyoruz. 2005 yılında Pardon adıyla sinemaya uyarlanan oyun, 1998 yılında sahnelenmiş.
Usta kontenjanından Tuncel Kurtiz’in dâhil olduğu; Ferhan Şensoy, Rasim Öztekin, Ali Çatalbaş, Baykal Kent ve Levent Ünsal’ın yer aldığı güçlü oyuncu kadrosuyla seyir zevki yüksek bir oyun. Benim de kişisel favorilerimden bir tanesi olan oyun içerisinde ardı ardına akılda kalıcı diyaloglar var. Rasim Öztekin ve Ferhan Şensoy’un aralarındaki dinamiğin iyi olduğunu duyduysanız fakat nasılını bilmiyorsanız kesinlikle izlemeniz lazım.
3. Soyut Padişah
Ferhan Şensoy’un kaleminin gücü, zekâsıyla orantılı dilinin kıvraklığından geliyor şüphesiz. Soyut Padişah, bu yeteneğini dil oyunları ve kelime üretimleriyle zirveye çıkardığı en orijinal oyunlarından biri. (Benzer orijinallikte başka bir oyunu daha var, “şahlar” demişken listenin sonlarında ondan da bahsedeceğiz.)
Bu oyunda, dokuz yaşında kaderin cilvesiyle atari başından kaldırılıp tahta çıkarılan, Freudyen sorunlara sahip bir padişahın etrafında şekillenen olayları izliyoruz.
Ferhan Şensoy’a bu oyunda Münir Özkul, Erol Günaydın, Rasim Öztekin, Gülümser Gülhan ve Tarık Papuççuoğlu eşlik ediyor.
“Enflasyonu aşağı çekebiliyor muyum? Çekemiyorum.
Halkımı refah içinde yaşatabiliyor muyum? Yaşatamıyorum.
Onlara hürriyet verebiliyor muyum? Veremiyorum.
Şimdi referandum yapılsa, beni kimse istemez.
O zaman niye oturuyorum lan ben bu tahtta?”
4. Haldun Taner Kabare
Ferhan Şensoy, Haldun Taner Kabare için şunları söylüyor:
“Hem bu kuşağı böyle bir ince mizah ustasıyla tanıştırmak hem de ustama bir vefa borcu ödemek düşüncesi beni kemirir oldu.”
Haldun Taner’in oyunlarından bir derleme niteliğindeki bu yapımda oyuncu kadrosu: Ferhan Şensoy, Rasim Öztekin, Levent Ünsal, Ali Çatalbaş, Erkan Üçüncü, Sayın Delibaş, Sevil Akı, Şükran Dedeman ve Pınar Alsan.
Yönetmen koltuğunda ise Derya Baykal var.
“Kimileri 1945’te yazılmış bu metinlerin hâlâ ne denli güncel ve taze olduklarını, Haldun Taner’in önce insanı ve dünyayı, sonra Türkiye’yi ve toplumumuzu ne kadar doğru ve filozofça analiz ettiğini şaşarak göreceksiniz. Taner’in deyişiyle: ‘Bir düne bak bir bugüne hey gidi günler hey. Az gittik uz gittik dostlar, olduğumuz yerdeydik.’”
— Ferhan Şensoy, 21.03.1997, Ankara
5. 40 Ambar Gece Tiyatrosu
Ferhan Şensoy’un köklerine indiğimize göre, köklerin nasıl şekillendiğini ve araya bir rol kişisi koymadan kendi ağzından fikirlerini duyabildiğimiz 40 Ambar Gece Tiyatrosu ile devam edelim.
“Başkaldıran Kurşun Kalem” ve “Kalemimin Sapını Gülle Donattım” kitaplarında da bahsettiği birkaç anısını içeren, potpori bir meddahlık gösterisi olmasının yanında, Türkiye’de yapılmış en farklı işlerden biri kesinlikle. Rastgele o veya bu ya da şu sahnelerini izlemek için de tekrar tekrar izlenildiği görülmüştür.
6. İçinden Tramvay Geçen Şarkı
Ortaoyuncular oyunlarının alametifarikalarından biri de müzikli işleri çok iyi kotarmaları. Kabare kültüründe önemli yer teşkil eden müziklerinin, önemli sanatçılarca icra edilmesi gerektiğini düşünmüş olacaklar ki İçinden Tramvay Geçen Şarkı ekibine Hümeyra ve Grup Gündoğarken’i hem oyuncu hem müzisyen olarak dâhil etmişler. Ayrı olarak buraya bıraktığım oyunun müzikleri bir çok ödüle layık görülmesi de ne kadar doğru bir karar verildiğinin göstergesi gibi.
İkinci Dünya Savaşı dönemi Hitler Almanyası’na vurgu yapıp Özal Türkiyesi’ni sorgulayan bu oyunda, Hümeyra’nın performansı izleyiciyi kendine hayran bırakıyor. Oyun, sahnelendiği dönemde kapalı gişe oynamış.
7. Ferhangi Şeyler
Ortaoyuncular’dan bahsedip de Ferhangi Şeyler dememek olmaz. Hümeyra’nın geçirdiği bir kaza sonrası sahnelere çıkmasının doktorlarca yasaklanmasıyla İçinden Tramvay Geçen Şarkı mecburen final yapıyor. Tiyatronun batmaması için Ferhan Şensoy bir haftada Ferhangi Şeyler’i yazıyor. İlk yarı tamamsa da ikinci yarı eksik kalıyor, eksik olan ikinci yarıyı da o günün gazetelerini okuyarak ve yorumlayarak doldurma kararı alıyorlar. Başta geçici bir çözüm gibi dursa da zamanla oyunun temel dinamiklerinden biri oluyor. Daha sonra bu yöntem Şensoy’un Felek Bir Gün Salakken gibi diğer oyunlarında da kullanılıyor. Bir çok oyun gelip geçiyor ama Ferhangi Şeyler hiç ara vermeden 1987’den itibaren 2490 kez sahnelenerek rekor kırıyor. Tek kişilik, interaktif ve gündeme dayalı bir oyun. Defalarca izleniyor, hiç eskimiyor.
Geldik listenin sonuna. Listede herhangi bir sıralama veya ölçüt kullanılmamıştır. Bir fikir edinilmesi açısından yedi güzel oyundan bahsedilmiştir; ancak Ortaoyuncular Külliyatı bundan çok daha fazlasını barındırmaktadır. Düzenli olarak içerik yüklenen YouTube kanalından oyunlara rahatlıkla ulaşabilirsiniz.
8. Şahları da Vururlar
Şahları da Vururlar, Ferhan Şensoy’un bir tiyatro kurma şiarıyla sahneye koyduğu, Ortaoyuncular ekibinin ilk oynadığı oyun olarak tarihi bir öneme sahiptir. Aynı zamanda, yenilenmiş kadrosuyla güncel olarak Ses 1885’te izleyebileceğiniz tek oyundur. Tanıtım için buraya tıklayabilirsiniz.
Ferhan Şensoy ve Rasim Öztekin’in de yer alması planlanan bu oyun, ustaların sağlık sorunları nedeniyle gerçekleştirilememiştir. Ancak ben de iki kez izleme şansı bulduğum güncel Şahları da Vururlar oyununu, Celal Belgil, Erkan Üçüncü, Serap Günaydın, Özkan Aksu, İlksen Ökte, Elif Durdu, Orkun Akyıldız ve Sefa Tantoğlu’ndan oluşan enfes kadrosuyla kesinlikle görülmeye değer buluyorum.
Oyun, 1940’lı yıllarda İran’da, isim benzerliği sebebiyle İran İstihbarat Teşkilatı ile başı belaya giren Ömer Hayyam’ın etrafında şekilleniyor. Şah devrine ve yöneticilerine spot ışığı tutan bu eserin orijinal müzikleri Fuat Güner tarafından bestelenmiş ve Özkan Uğur ile birlikte icra edilmiştir. Güncel müzikal kadrosunda ise Nejat Yavaşoğulları, Gökhan Şeşen ve Burhan Şeşen yer alıyor.
**“Herkes tutuklanıyor
Mefailün failün,
Sebebi belli değil
Failatün faşizma, failatün çok saçma.”**
Boykotçunun İzleme Listesi: Ortaoyuncular Külliyatı
