The Ritual: Rahip Al Pacino
Bu yazıda birlikte, Al Pacino’nun rahip cübbesiyle arz-ı endam ettiği, 1928 Iowa’sında geçen bir şeytan çıkarma hikâyesini konu alan The Ritual filmini deşiyoruz. Ama baştan söyleyeyim: İzlediğiniz en kötü şeytan çıkarma filmlerinden biri olabilir…
Al Pacino, Dan Stevens, Ashley Greene ve gerçek bir şeytan çıkarma vakası… Kulağa 10 üzerinden 9 gibi gelse de izlerken bazen “Bunu şeytan mı çekti?” diye sormadan edemiyor insan. Hadi bakalım, kutsal suyumuzu hazır edin, mumları yakın, incelememize başlıyoruz.
Öncelikle şunu netleştirelim: Bence The Ritual, bir korku filminden çok bir “dönem içi dramatik rekonstrüksiyon.” Yani sahnelerde şeytanlar bağırıyor ama film suskun. Hatta öyle sessiz sakin, öyle hüzünlü bir tempoyla ilerliyor ki, yer yer “Bu belgesel mi?” diye düşündüm. Aslında hikâye etkileyici. Gerçek bir vakaya dayanıyor: 1928 yılında, Iowa’da yaşandığı iddia edilen Emma Schmidt (filmde Anna Ecklund olarak da geçiyor) adlı genç bir kadının günler süren exorcism süreci.
Filmde Al Pacino, bu vakayı yöneten Father Theophilus Riesinger’ı canlandırıyor. Bu karakter gerçek hayatta da oldukça gizemli biri: Katolik tarihçiliğinde adı geçen, sıkı disiplinli ve nadir ruhani ritüeller gerçekleştirmiş bir din adamı. Filmde onun yanına, ruhani çöküntü içinde genç bir rahip olan Father Joseph Steiger’ı (Dan Stevens) koyuyorlar. İkisi, birlikte Emma’nın içindeki “şeytanı” çıkarmaya çalışıyor. Buraya kadar her şey heyecan verici, hatta umut verici. Ama sonra film başlıyor…
The Ritual, 1935 yılında Almanca olarak basılan ve sonra İngilizceye Begone Satan! adıyla çevrilen bir broşürden ilham alıyor. Bu kitapçık, Emma’nın vakasını detaylıca anlatan ilk metinlerden biri. Gerçek rahiplerce yazılmış ve şeytan çıkarma vakalarının en ikonik örneklerinden sayılıyor. Film, bu kitabın ağırlığını taşıyacak derinliğe ya da sinematik güce ulaşamamış, orası kesin.
Filmin senaryosu David Midell ve Enrico Natale tarafından kaleme alınmış. Ortak amaçları belli: bol efektli, çığlıklı klasik “şeytan çıkarma” filmlerinden farklı, daha ciddi, daha ruhani, daha karakter odaklı bir anlatı kurmak istemişler. Ama bu karar, filmin dramatik gerilimini de törpülemiş. İzleyiciye nefes alacak bir korku anı bırakmak yerine, sürekli bir “dini arınma çabası” izletiliyor. Yer yer etkileyici ama çoğu zaman ritimsiz buldum.
Emma rolündeki Abigail Cowen, filmdeki en tutarlı performansı veriyor. İlk sahnelerdeki kırılganlığı, korkuya karşı gösterdiği çaresizlik zaman zaman sahici hissettiriyor. Ama film ilerledikçe karakteri efektlerin içinde kayboluyor: tütün gibi şeyler kusuyor, Aramice konuşuyor, levite oluyor ama bütün bunlar bizi bir yere götürmüyor. Korkmak şöyle dursun, “Tekrar mı kusacak?” gibi bir döngüye giriyoruz.
Al Pacino beni hayal kırıklığına uğrattı diyemem, çünkü beklentimi çok yüksek tutmamıştım. Ama kabul edelim, böyle bir karakteri oynarken bir damla ter dökmesini beklerdim. Film boyunca düşük tonlu, neredeyse emekli olmuş bir din adamı havasında. Mitteleuropean aksanı bile tam oturmamış. Ne bir sahneyi alıp götürüyor, ne de şeytanla yüzleştiğinde o bildiğimiz “Pacino bakışı”nı hissediyoruz. Al Pacino’ya laf etmek haddime değil ama burada olmamış…
Dan Stevens, genelde garip karakterleri oynamayı seviyor. Cuckoo ve Legion gibi yapımlarda çılgın rollerin altından başarıyla kalkmıştı. Ama burada, sanki bu dünyaya ait değilmiş gibi bir ruh haliyle dolaşıyor. Karakterinin bir inanç krizi yaşadığını biliyoruz ama Dan’in de “bu setten nasıl kaçabilirim” krizi yaşadığı hissediliyor…
Gelelim teknik kısımlara. Görüntü yönetmeni Adam Biddle, daha önce aksiyon ve dönem filmlerinde çalışmış, deneyimli bir isim. The Ritual’da da gotik atmosferi yaratmak için elinden geleni yapmış ama bu iyi çaba filmin genel donukluğunun içinde boğulmuş. Özellikle manastır içi sahnelerdeki loş ışıklar ve mumlarla kurulan kompozisyonlar yer yer çok güzel. Ama bu görsellik, filme gerilim değil melankoli katıyor. Korku değil, bolca durgunluk hissi yani…
Filmin sonunda ne oluyor? Ufak bir spoiler ama tahmin de edilebilir bence: 23 gün süren ritüelin sonunda Emma iyileşiyor… “Bitti mi?” diyorsun sadece. Final sahnesinde boş odaya yapılan yavaş çekim kamera hareketi, duvarda yamuk asılmış bir haç… Simge yüklü bir kapanış ama içi boş. Çünkü bizi oraya kadar taşıyacak dramatik bağ hiç kurulmamış.
Eleştirmenler de filmi pek bağrına basmamış. Rotten Tomatoes’da %7, Metacritic’te 33 puan. Yani neredeyse “eleştiriyle kovulmuş” durumda. En yaratıcı yorumlardan biri de The Hollywood Reporter’dan: “Been there, exorcised that.” Yani her şey söylendi, her şey çıkarıldı, geriye hiçbir şey kalmadı.
Son söz? The Ritual, iyi niyetli bir sinema denemesi. Tarihe saygı duruşu yapmaya çalışıyor ama sinemaya yeterince eğilmiyor. Korkutmuyor, düşündürmüyor, sadece sürüklüyor. Ve ne yazık ki onu da çok yavaş yapıyor. Korku filmi gecesi için yanlış bir seçim olur anlayacağınız.
Mısırlar patladıysa ve kutsal sular hazırsa yazıyı burada sonlandırıyorum.
İyi seyirler!
