1993 yılında Somali’nin Mogadişu kentinde yaşanan kanlı çatışmalar, Hollywood yapımı Black Hawk Down filmiyle zaten geniş kitlelere ulaşmıştı. Ancak Netflix’in üç bölümlük belgesel dizisi Surviving Black Hawk Down, bu olayları yalnızca Amerikan askerlerinin değil, Somali halkının da gözünden anlatıyor. Yönetmen Jack Macinnes, tarafsız bir bakış açısıyla, savaşın propaganda ve kahramanlık hikâyelerinin ötesindeki gerçekliğini yansıtmayı başarıyor.

Belgesel, Somali İç Savaşı’nın kaotik atmosferine odaklanıyor. ABD’nin ülkeye müdahale amacı, savaş ağası Mohamed Farrah Aidid’i devre dışı bırakarak Somali’ye demokrasi getirmekti. Ancak 3 Ekim 1993’te gerçekleşen ve bir saatlik bir operasyon olarak planlanan baskın, 18 Amerikan askerinin ölümüyle sonuçlanan 15 saatlik kanlı bir çatışmaya dönüştü. Somali tarafında ise kayıpların 150 ila 500 arasında olduğu tahmin ediliyor.

Bu olaylar, ilk bölümde Amerikalı askerlerin perspektifinden, ikinci bölümde ise Somalili savaşçılar ve sivillerin gözünden anlatılıyor. Üçüncü bölüm ise olayların sonuçlarını ve savaşın etkilerini ele alıyor. Belgeselin en güçlü yanı, savaşın tek bir tarafın zaferi ya da yenilgisi olarak gösterilmemesi. Aksine, savaşın her iki taraf için de bir felaket olduğu gerçeğini açıkça ortaya koyuyor.

Belgesel, arşiv görüntüleri ve animasyonlu haritalarla desteklenen röportajlardan oluşuyor. Ancak Surviving Black Hawk Down, yalnızca konuşan kafalarla dolu sıkıcı bir belgesel değil. Mogadişu’nun haritası üzerinde yapılan görselleştirmeler, çatışmanın nasıl geliştiğini net bir şekilde aktarıyor. Siyah-beyaz ve renkli arşiv görüntüleriyle, izleyiciyi o güne götüren güçlü bir atmosfer yaratılmış.

Özellikle helikopterlerin düşüş anı, Somalili ve Amerikalı tanıkların anlatımlarıyla birlikte paralel bir kurgu tekniğiyle sunulmuş. Amerikalı askerlerin panik anları, aynı sahnenin Somalililer tarafından zafer olarak görülmesiyle çarpıcı bir tezat oluşturuyor. Bu anlatım tarzı, belgeselin sadece bilgi vermekle kalmayıp duygusal olarak da izleyiciyi içine çekmesini sağlıyor.

Senaryo açısından belgesel, tarafsız bir anlatım dili kullanıyor. Amerikalı askerler, yaşadıkları korku ve çaresizliği dile getirirken, Somalili savaşçılar da yıllarca süren yabancı müdahalelerin onları nasıl öfkelendirdiğini anlatıyor. Belgeselin en çarpıcı yönlerinden biri, savaşın insan üzerindeki etkisini hem askerler hem de siviller üzerinden göstermesi.

Üçüncü bölümde yer alan bir sahnede, Amerikalı bir asker, Somali’deki insanları “düşman” olarak görmekten vazgeçtiği anı anlatıyor. Aynı anda bir Somalili baba, oğlunu ABD bombardımanında kaybettiğini ve bunun öcünü almak için savaşa katıldığını söylüyor. İşte tam bu noktada, belgesel savaşın kazananı olmadığını güçlü bir şekilde vurguluyor.

Belgeselin müzikleri, savaşın korkunç atmosferini yansıtmak için minimal ve gerilim dolu bestelerden oluşuyor. Ancak müzik hiçbir zaman sahneleri dramatize etmek için aşırı kullanılmamış. Gerçek savaş sesleri, röportajlara eşlik eden düşük tonlu melodiler ve zaman zaman sessizlik, belgeselin atmosferini daha da çarpıcı hale getiriyor.

Ses tasarımında kullanılan yankılı efektler ve patlama sesleri, olayların geçtiği mekanları daha gerçekçi hissettirmeyi başarıyor. Arşiv görüntüleriyle birleştirilen radyo konuşmaları, izleyicinin savaşın kaotik doğasını anlamasına yardımcı oluyor.

Jack Macinnes, belgeseli herhangi bir politik propaganda aracına dönüştürmeden, olayları mümkün olduğunca objektif bir bakış açısıyla sunuyor. Black Hawk Down filminde olduğu gibi sadece Amerikan askerlerinin kahramanlığına odaklanmak yerine, Somali halkının yaşadığı acıları da gözler önüne seriyor.

Bu, belgeselin en büyük artılarından biri. Çünkü çoğu savaş belgeseli ya bir tarafı yücelten bir anlatı benimser ya da izleyiciye belirli bir duygu empoze etmeye çalışır. Ancak Surviving Black Hawk Down, anlatımı izleyicinin yorumuna bırakıyor.

Netflix’in bu belgesel dizisi, savaşın romantize edilmemesi gerektiğini hatırlatan güçlü bir yapım. Hem Amerikan askerlerinin hem de Somali halkının gözünden anlatılan hikâyeler, izleyiciye savaşın bireysel ve toplumsal yıkımını net bir şekilde gösteriyor.

Belgesel, sadece tarih meraklıları için değil, modern savaşların ardındaki gerçekleri anlamak isteyen herkes için izlenmesi gereken bir yapım. Görsel anlatımı, tarafsız bakış açısı ve güçlü kurgusuyla Surviving Black Hawk Down, 2025’in en etkileyici belgesellerinden biri olmaya aday.