Buried: Klostrofobik Bir Kabus
Ryan Reynolds’ı genelde aksiyon ya da mizah yönü ağır basan yapımlarda görmeye alışığız, ancak 2010 yapımı Buried (Türkçesiyle Toprak Altında), onun filmografisinde bambaşka bir sayfa açıyor. Tamamı bir tabutun içinde geçen bu film, hem izleyicinin nefesini kesen atmosferiyle hem de tek bir mekânda bu kadar yoğun bir gerilimi yaratabilmesiyle dikkat çekiyor. Rodrigo Cortés’in yönettiği Buried, minimal bir anlatımın aslında ne kadar güçlü olabileceğinin en iyi örneklerinden biri.
Filmde, Paul Conroy adındaki Amerikalı bir tır şoförünün hikâyesini izliyoruz. Irak’ta görevdeyken kaçırılan Paul, gözlerini açtığında kendini toprak altında, bir tabutun içinde buluyor. Elinde yalnızca bir cep telefonu, bir çakmak ve çok az oksijen var. Film boyunca bu daracık mekândan bir saniyeliğine bile çıkmıyoruz. Kamera ne kadar dar bir alanda kalırsa kalsın, gerilim bir o kadar büyüyor. Paul’un telefon aracılığıyla yardım çağrısında bulunma çabaları, zamanla umutsuzluğa ve çaresizliğe dönüşüyor. İzleyici de onunla birlikte o karanlığın, o tedirginliğin içine çekiliyor.
Filmin en dikkat çekici yönlerinden biri, tek oyuncu–tek mekân kurgusuna rağmen sıkıcılıktan tamamen uzak olması. Bu başarıda Ryan Reynolds’ın performansı büyük rol oynuyor. Alışılagelmiş esprili karakterlerinden çok farklı olarak, burada fiziksel ve psikolojik sınırlarını zorlayan bir adamı canlandırıyor. Yüzündeki panik, nefes alışlarındaki hızlanma, çaresizlik anlarındaki sessizlik… Her biri o kadar gerçek hissettiriyor ki izleyici bir noktadan sonra sanki kendisi o tabutun içindeymiş gibi nefes almakta zorlanıyor.
Yönetmen Rodrigo Cortés’in ışık kullanımında da ustalığını görüyoruz. Filmin neredeyse tamamı çakmak, cep telefonu, el feneri gibi kaynaklarla aydınlatılıyor. Bu hem gerçekçiliği artırıyor hem de Paul’un ruh hâlini çok iyi yansıtıyor. Her ışık kaynağının sönmesiyle birlikte, umut da biraz daha azalıyor. Işık burada sadece görsel bir unsur değil, adeta bir metafor. Paul’un yaşam umudunu simgeliyor. Ayrıca kameranın tabutun içinde sürekli farklı açılardan hareket etmesi, alanın darlığını hissettirse de tekdüzeliği önlüyor.
Senaryo, baştan sona izleyiciyi diken üstünde tutmayı başarıyor. Filmin açılışından itibaren zaten çıkışı olmayan bir ortama hapsolmuşsunuz ve bu durum sizi rahatsız etmek yerine büyülüyor. Çünkü film, sadece fiziksel bir hapsolmayı değil, aynı zamanda insanın sistem, bürokrasi ve umursamazlık karşısında ne kadar yalnız ve çaresiz kalabileceğini de anlatıyor. Paul’un yardım istediği kişilerle yaptığı telefon konuşmaları, özellikle bürokratik süreçlerin soğukluğu ve ilgisizliği üzerinden çok güçlü bir toplumsal eleştiri barındırıyor.
Teknik anlamda bakıldığında, Buried, düşük bütçeli ama büyük etki yaratan filmlerden biri. Ses tasarımı, dar alandaki yankılar ve kalp atışı sesleriyle gerilimi sürekli diri tutuyor. Müzik neredeyse hiç yok; çünkü sessizlik, bu filmde en güçlü müzik hâline geliyor.
Buried, tam anlamıyla bir “duygusal boğulma” filmi. Sadece klostrofobisi olanların değil, özgürlük duygusuna önem veren herkesin içini daraltacak bir yapım. Ama aynı zamanda, bir insanın hayatta kalma içgüdüsünün ve umudun ne kadar güçlü olabileceğini gösteriyor. Ryan Reynolds’ı bugüne kadar yalnızca eğlenceli rollerle tanıyanlar için tam anlamıyla bir sürpriz. Filmin temposu düşük gibi görünse de aslında her dakika izleyiciyi biraz daha sıkıştırıyor, biraz daha derine gömüyor.
Sonuç olarak Buried, cesur anlatımıyla, sinema tarihinde az rastlanır türden bir deneyim sunuyor. Tek mekân filmlerini sevenlerin bu filmi de seveceklerini düşünüyorum. Tek bir oyuncu, tek bir mekân ve sınırlı zaman dilimiyle nasıl bir başyapıt ortaya çıkabileceğini kanıtlıyor. Tıpkı bir kâbusun içindeymişsiniz gibi, karanlıkta geçen bu 90 dakika bittiğinde derin bir nefes alma ihtiyacı hissediyorsunuz. Çünkü film boyunca gerçekten nefesinizi tutuyorsunuz.
